Leiter Uluslararası Performans Ölçeği ya da kısaca Leiter Ölçeği, performans ölçeği formunda bir zeka testidir. Her yaş için bir IQ bölümü ve bir mantıksal yetenek ölçüsü vermesine rağmen, 2 ila 18 yaş arası çocuklar ve gençler için tasarlanmıştır.
Leiter, 1929’da işitme-konuşma bozukluğu olan ve İngilizce konuşamayan bireylerin zekasını değerlendirmek için deneysel bir test tasarladı. Bu test, “Bellekten sözsüz akıl yürütme ve geniş bir yelpazedeki fonksiyonları örnekleyerek genel bir zeka ölçüsü sağlama” iddiasındadır. Leiter Ölçeği’nin dikkat çekici bir özelliği, sözlü dilin kullanılmadan tamamen uygulanabilmesidir. Talimatlar dahil olmak üzere katılımcılardan sözlü bir cevap beklenmeyen testte, herhangi bir sözel alt test olmadan, Leiter Ölçeği yalnızca sözsüz zekayı ölçer. Dilin testin yapısına dahil olmamasından dolayı, sözlü bir yanıt veremeyen veya vermeyen çocuklara için çok daha verimli bir yapı sunar. Test, ana dilde konuşamama, otizm, travmatik beyin hasarı, konuşma bozukluğu ve işitme sorunları olan çocuklar ve gençler için belirleyici bir niteliğe sahiptir.
Leiter Ölçeği, ağırlıklı olarak sözel bir yapıya sahip Binet Ölçeği’ne, sözel olmayan bir alternatif olarak kullanılmıştır. Bununla birlikte, araştırmacılar tarafından da ve sıklıkla “Yaygın gelişimsel bozukluğu olan çocukların entelektüel fonksiyonlarını” değerlendiren klinisyenler tarafından kullanılır.
Her ne kadar bu ölçek engelli çocuklarda klinik tanıya yardımcı olmak için mükemmel bir iş çıkarsa da test sonuçlarının yorumlanmasında dikkatli olunmalıdır.
Çünkü test puanlarının anlamı daha fazla araştırma gerektirmektedir.
Leiter Ölçeği Ana Alanları
Leiter, dört ana alanda düzenlenen 10 alt testten oluşur. Bu ana alanlar şunlardır:
Akıcı İstihbarat
Görüntüleme
Bellek
Dikkat
Leiter Alt Testleri
Leiter Ölçeği toplam 10 alt testten oluşmaktadır. Bu alt testler iki ana kategoriye ayrılır:
Beş Akıcı Bellek Alt Testi:
Sıralı Sıra (SO): Çocukların mantıksal sıralama becerilerini değerlendiren alt test. Görsel öğelerin mantıklı bir sıra içinde düzenlenmesi beklenir.
Form Tamamlama (FC): Eksik parçaları tamamlama yeteneğini ölçer. Görsel-uzamsal işleme becerilerini değerlendirir.
Sınıflandırma ve Analojiler (CA): Kategorileme ve analojik düşünme becerilerini test eder. Benzerlik ve farklılıkları algılama yeteneğini ölçer.
Şekil Topraklama (FG): Karmaşık görsel alanlar içinde belirli şekilleri ayırt etme yeteneğini değerlendirir.
Eşleştirme/Tekrarlanan Desenler (M/RP): İsteğe bağlı olan bu alt test, desen tanıma ve eşleştirme becerilerini ölçer.
Beş Dikkat ve Bellek Alt Testi:
İleri Bellek (FM): Kısa süreli bellek ve sekans hatırlama becerilerini değerlendiren alt test.
Dikkat Sürekli (AS): Sürekli dikkat ve konsantrasyon yeteneğini ölçer. Uzun süreli odaklanma becerisini test eder.
Ters Bellek (RM): Çalışma belleği ve ters sıralama becerilerini değerlendiren alt test.
Sözsüz Stroop (NS): Bilişsel esneklik ve dikkat kontrolü becerilerini ölçen özel alt test.
Bölünmüş Dikkat (AD): Aynı anda birden fazla göreve odaklanma yeteneğini değerlendiren alt test.
Leiter Test Sonuçları ve Puanlama
Leiter Uluslararası Performans Ölçeği'nde her bir soru için ayrı puanlama yapılır. Testin sonunda ortaya konan puanlar toplanır ve teste tabi tutulan çocukların yaşına göre işlem yeniden tekrarlanır. Yani nihai puanlama, çocukların sahip olduğu yaş dikkate alınarak yapılır.
Dilin testin yapısına dahil olmamasından dolayı, sözlü bir yanıt veremeyen veya vermeyen çocuklara için çok daha verimli bir yapı sunar. Test, ana dilde konuşamama, otizm, travmatik beyin hasarı, konuşma bozukluğu ve işitme sorunları olan çocuklar ve gençler için belirleyici bir niteliğe sahiptir.
Her ne kadar bu ölçek engelli çocuklarda klinik tanıya yardımcı olmak için mükemmel bir iş çıkarsa da test sonuçlarının yorumlanmasında dikkatli olunmalıdır. Çünkü test puanlarının anlamı daha fazla araştırma gerektirmektedir. Erken yapılacak her hamle, çocukların gelecekleri üzerinde hayati bir önem taşıyacağı gibi bireylerin topluma ve her şeyden önce kendilerine karşı olan saygısı da bu şekilde çok daha sağlam temeller üzerine inşa edilecektir.
